Còi xương là một vấn đề sức khỏe phổ biến ở trẻ em, đặc biệt là trẻ nhỏ, ảnh hưởng đến sự phát triển của hệ xương và có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng. Bài viết này, PhenikaaMec sẽ cung cấp thông tin chi tiết về bệnh còi xương ở trẻ, bao gồm nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị, giúp các bậc phụ huynh hiểu rõ hơn về căn bệnh này và có những biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

1. Bệnh còi xương là gì?

Bệnh còi xương là gì?

Còi xương là tình trạng rối loạn chuyển hóa xương do thiếu hụt hoặc hấp thu kém vitamin D, canxi và photpho – những khoáng chất thiết yếu cho sự phát triển của hệ xương. Khi thiếu hụt các dưỡng chất này, xương của trẻ sẽ trở nên mềm, yếu và dễ gãy rụng, dẫn đến các biểu hiện như:

• Chậm phát triển chiều cao: Trẻ còi xương thường thấp bé hơn so với trẻ cùng trang lứa.
• Xương biến dạng: Xương của trẻ còi xương có thể bị cong vẹo, gù, trán dô, thóp rộng,…
• Yếu ớt, mệt mỏi: Trẻ còi xương thường cảm thấy mệt mỏi, thiếu sức sống, dễ ốm vặt.
• Đau nhức xương khớp: Trẻ còi xương thường cảm thấy đau nhức ở các khớp xương, đặc biệt là ở chân và tay.
• Rối loạn giấc ngủ: Trẻ còi xương thường khó ngủ, ngủ không ngon giấc.
• Ra mồ hôi trộm: Trẻ còi xương thường ra mồ hôi trộm, đặc biệt là vào ban đêm.

Bệnh còi xương nguy hiểm như thế nào?

Bệnh còi xương nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như:

• Biến dạng xương vĩnh viễn: Xương của trẻ còi xương có thể bị cong vẹo, gù, trán dô, thóp rộng,… ảnh hưởng đến thẩm mỹ và chức năng vận động của trẻ.
• Suy giảm hệ miễn dịch: Trẻ còi xương có hệ miễn dịch yếu, dễ mắc các bệnh truyền nhiễm.
• Yếu tim, suy hô hấp: Biến dạng lồng ngực do còi xương có thể ảnh hưởng đến chức năng tim và phổi.
• Giảm trí tuệ: Thiếu hụt vitamin D và canxi có thể ảnh hưởng đến sự phát triển trí não của trẻ.

2. Nguyên nhân của bệnh còi xương

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến bệnh còi xương ở trẻ, bao gồm:

• Thiếu vitamin D: Vitamin D đóng vai trò quan trọng trong việc giúp cơ thể hấp thu canxi và phốt pho, hai khoáng chất thiết yếu cho sự phát triển của xương. Thiếu vitamin D là nguyên nhân chính dẫn đến bệnh còi xương.
• Thiếu canxi và phốt pho: Canxi và phốt pho là hai khoáng chất cần thiết để cấu tạo nên xương. Thiếu hụt hai khoáng chất này có thể khiến cho xương yếu ớt, dễ gãy rụng.
• Chế độ ăn uống thiếu cân bằng: Chế độ ăn uống thiếu hụt các thực phẩm giàu vitamin D, canxi và phốt pho có thể dẫn đến bệnh còi xương.
• Tiếp xúc với ánh nắng mặt trời không đủ: Ánh nắng mặt trời là nguồn cung cấp vitamin D tự nhiên cho cơ thể. Trẻ em không được tiếp xúc với ánh nắng mặt trời đầy đủ có nguy cơ cao bị còi xương.
• Một số yếu tố khác: Một số yếu tố khác có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh còi xương ở trẻ như: sinh non, trẻ sinh đôi, trẻ bú sữa mẹ hoàn toàn mà không được bổ sung vitamin D, trẻ có bệnh lý tiêu hóa ảnh hưởng đến khả năng hấp thu vitamin D và khoáng chất.

3. Triệu chứng của bệnh còi xương

Bệnh còi xương thường có các triệu chứng sau:

• Trẻ chậm phát triển: Trẻ còi xương thường có chiều cao và cân nặng thấp hơn so với trẻ cùng độ tuổi.
• Xương mềm, dễ gãy: Xương của trẻ còi xương mềm yếu, dễ bị cong vẹo hoặc gãy rụng.
• Đau nhức xương khớp: Trẻ còi xương thường cảm thấy đau nhức ở các khớp xương, đặc biệt là ở chân và tay.
• Rối loạn giấc ngủ: Trẻ còi xương thường khó ngủ, ngủ không ngon giấc.
• Ra mồ hôi trộm: Trẻ còi xương thường ra mồ hôi trộm, đặc biệt là vào ban đêm.
• Kích thích: Trẻ còi xương thường hay quấy khóc, cáu kỉnh.

4. Chẩn đoán bệnh còi xương

Bên cạnh những thông tin về các triệu chứng của trẻ, tiền sử bệnh, thói quen sinh hoạt của trẻ và kết quá của thăm khám lâm sàng, bác sĩ có thể yêu cầu trẻ thực hiện thêm một số xét nghiệm để tìm nguyên nhân, đánh giá tình trạng còi xương và lựa chọn phương pháp điều trị thích hợp.

Các thủ thuật y khoa thường được bác sĩ sử dụng trong chẩn đoán còi xương gồm:

• Chụp X-quang xương: Thông qua hình ảnh thu được, bác sĩ sẽ đánh giá được cấu trúc và mật độ xương hiện tại của trẻ, từ đó, phân tích và chỉ ra những khiếm khuyết của xương, giúp bố mẹ hiểu rõ hơn về tình trạng còi xương của trẻ và có phương pháp điều trị phù hợp, hiệu quả nhất.
• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm nhằm đánh giá nồng độ vitamin D, canxi, photpho trong máu. Trẻ sẽ có nguy cơ mắc bệnh còi xương cao hơn nến các chỉ số này thấp hơn so với mức tiêu chuẩn.
• Xét nghiệm nước tiểu: Dựa vào kết quả xét nghiệm này, bác sĩ sẽ đánh giá mức độ đào thải Canxi, Phosphate ra khỏi cơ thể, từ đó kiểm tra xem trẻ có bị còi xương hay gặp các vấn đề về dinh dưỡng khác không.

5. Điều trị bệnh còi xương

Các phương pháp điều trị còi xương ở trẻ em thường dùng gồm dùng thuốc ức chế/điều trị nguyên nhân gây rối loạn chuyển hóa, bổ sung/điều chỉnh hàm lượng vitamin D, canxi, phosphate phù hợp và thực hiện chế độ dinh dưỡng, sinh hoạt khoa học, hợp lý.

*Lưu ý, thuốc và hàm lượng dưỡng chất bổ sung cho trẻ trong quá trình điều trị còi xương cần thực hiện theo đúng chỉ định của bác sĩ nhằm giúp quá trình điều trị hiệu quả hơn, trách các tác động xấu đến sức khỏe và các cơ quan khác trong cơ thể.

6. Phòng ngừa bệnh còi xương

Chế độ dinh dưỡng hợp lý:

• Bổ sung đầy đủ vitamin D: Vitamin D đóng vai trò quan trọng trong việc giúp cơ thể hấp thu canxi và phốt pho, hai khoáng chất thiết yếu cho sự phát triển của xương. Các nguồn cung cấp vitamin D tốt cho trẻ bao gồm:
• Ánh nắng mặt trời: Cho trẻ tắm nắng vào buổi sáng sớm từ 7 – 9 giờ, mỗi lần 10 – 15 phút, 2 – 3 lần/tuần. Lưu ý che chắn cẩn thận đầu, mắt và bộ phận sinh dục cho trẻ.
• Thực phẩm giàu vitamin D: Cá béo (cá hồi, cá thu, cá ngừ), lòng đỏ trứng, sữa và các sản phẩm từ sữa được tăng cường vitamin D.
• Bổ sung vitamin D theo hướng dẫn của bác sĩ: Nếu trẻ không được cung cấp đủ vitamin D từ chế độ ăn uống, cần bổ sung theo chỉ định của bác sĩ.
• Đảm bảo cung cấp đầy đủ canxi và phốt pho: Canxi và phốt pho là hai khoáng chất cần thiết để cấu tạo nên xương. Các nguồn cung cấp canxi và phốt pho tốt cho trẻ bao gồm:
• Sữa và các sản phẩm từ sữa: Sữa là nguồn cung cấp canxi tốt nhất cho trẻ. Trẻ từ 6 tháng tuổi cần uống ít nhất 500ml sữa mỗi ngày.
• Thực phẩm giàu canxi: Phô mai, sữa chua, rau xanh lá đậm (cải bó xôi, bông cải xanh), các loại đậu (đậu đen, đậu xanh).
• Thực phẩm giàu phốt pho: Thịt, cá, trứng, ngũ cốc nguyên hạt.
• Chế độ ăn uống cân bằng: Cung cấp cho trẻ đầy đủ các nhóm chất dinh dưỡng thiết yếu bao gồm protein, chất béo, vitamin và khoáng chất. Tránh cho trẻ ăn quá nhiều thức ăn nhanh, đồ ngọt và nước ngọt có ga.

Tiếp xúc với ánh nắng mặt trời:

• Cho trẻ tắm nắng vào buổi sáng sớm từ 7 – 9 giờ, mỗi lần 10 – 15 phút, 2 – 3 lần/tuần. Lưu ý che chắn cẩn thận đầu, mắt và bộ phận sinh dục cho trẻ.
• Ánh nắng mặt trời giúp cơ thể tổng hợp vitamin D, cần thiết cho sự phát triển của xương.

Vệ sinh cá nhân và môi trường sống:

• Giữ gìn vệ sinh cá nhân cho trẻ, tắm rửa cho trẻ thường xuyên.
• Tạo môi trường sống sạch sẽ, thoáng mát, nhiều ánh sáng cho trẻ.

Khám sức khỏe định kỳ:

• Cho trẻ đi khám sức khỏe định kỳ theo hướng dẫn của bác sĩ để theo dõi sự phát triển của trẻ và phát hiện sớm các dấu hiệu của bệnh còi xương.

Kết luận

Trên đây là những thông tin hữu ích về còi xương ở trẻ em. Bệnh có nguy cơ xảy ra ở mọi trẻ em và trong bất kỳ giai đoạn phát triển nào của trẻ. Vì vậy, bố mẹ nên chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa và trang bị cho mình những kiến thức về còi xương nhằm giảm nguy cơ mắc bệnh, chăm sóc và bảo vệ trẻ tốt hơn.